Dịch thuật sao cho hay? 2 cuốn ebook này sẽ giúp bạn
Mình thấy chất lượng dịch game bây giờ cũng như dịch các loại khác như manga, truyện... không được ổn lắm. Thứ nhất là do người dịch thiếu vốn từ vựng, thứ 2 là chưa biết cách dịch, và thứ 3 là thường không dịch chính xác thành ngữ/từ lóng v..v
Hôm nay mình sẽ nói về cách khác phục những điều này.
1. Vốn từ vựng:
Chắc hẳn bạn nào hay dịch thuật bất cứ một cái gì cũng từng ít nhất một lần gặp rắc rối với một từ mình biết ý mà không biết diễn tả sao cho hay, cũng như muốn đổi sắc thái biểu cảm cho từ đó mà chẳng thể nghĩ ra từ nào khác thay thế. Mình thì có rắc rối với vấn đề này khá là nhiều, nên mình đã tìm mua được một cuốn từ điển giúp mình khắc phục gần như hoàn toàn vấn đề này, đó là cuốn: Từ điển từ và ý tiếng Việt. Xuất bản năm 2015, hiện giờ mình search trên mạng thì hầu như là hết hàng, nên mình đã scan nó lên định dạng PDF chia sẻ cho các bạn.
Download: PDF, có bookmark sẵn, dễ tìm. Hơn 1000 trang.
2. Phương pháp dịch:
Theo kinh nghiệm của mình, các bạn thường dịch quá sát nghĩa mà quên đi ý nghĩa của câu, cái này giống như dịch máy vậy. Nhiều khi các bạn dịch xong một câu xong tự các bạn đọc lại các bạn cũng không hiểu câu đó có ý nghĩa gì, thì đó là dịch sai.
Mình chia trình độ người dịch theo 3 cảnh giới:
Nguyên tắc cảnh giới 1 của mình rất đơn giản: Dịch xong đọc lại thì phải hiểu ý nghĩa của câu đó. Nếu bạn không hiểu, thì sao người đọc/xem có thể hiểu được? Mà muốn dịch ít nhất là chính xác nghĩa thì trình độ tiếng nguồn của các bạn phải đủ. Một lưu ý rất hữu dụng là nếu bạn không chắc câu đó có ý nghĩa gì, hoặc dịch sát ra thì nó chẳng có ý nghĩa gì cả, thì hãy google nó, vì đó chắc chắn là thành ngữ hoặc là cụm động từ. Lưu ý thứ hai là khi đọc lại nếu các bạn thấy câu cú không tự nhiên, kể cả trong văn nói lẫn văn viết, thì bắt buộc phải sửa lại. Vậy thế nào là tự nhiên? Nếu bạn đang dịch thoại, thì hãy suy nghĩ xem câu nói đó có quen không, người có tâm thần bình thường họ có nói như thế hay không. Nếu không thì bạn phải nghĩ xem người ta muốn diễn tả ý của câu này thì họ sẽ nói như thế nào rồi sửa lại.
Bạn hãy xem trang manga dưới đây
Câu nói trong ô vuông:
"Tôi nói đề phòng trường hợp bạn không biết: Tôi là con gái đó nhé."
Người bình thường có bao giờ nói câu này không? KHÔNG. Thay vào đó họ sẽ nói thế này: "Phòng trường hợp bạn không biết, thì tôi vẫn là con gái đấy nhé." Đây là câu nói tự nhiên mình nghĩ ra là phù hợp trong hoàn cảnh này.
Câu tiếp: "Xương sườn của mình bị va vào rồi..."
Có ai nói thiếu tự nhiên như thế này không? KHÔNG. Thay vào đó họ sẽ nói: "Ôi cái sườn của tôi." Như vậy là đủ thể hiện rồi.
Cảnh giới thứ 2 là các bạn đã đọc/xem được tính cách nhân vật và bối cảnh của cốt truyện và dịch làm sao phù hợp với những cái đó. Ví dụ, bối cảnh thời chiến quốc thì bạn phải sửa xưng hô từ anh-em thành huynh-muội, đại loại vậy.
Cảnh giới cuối cùng là các bạn phải có duyên. Ý mình là dịch có duyên chứ không phải là tính cách duyên nhé. Nhất là đối với các bạn dịch thoại hài hước, thì nhất định là phải duyên nếu không cố quá sẽ thành phản tác dụng.
Đây chỉ là những kinh nghiệm mình rút ra được sau khoảng 7 năm dịch các loại, từ fiction, game, manga, truyện dài, anime cho đến phim, phim tài liệu, sách... Tuy trình độ dịch của mình không phải là quá thần thánh gì nhưng mình nghĩ là mình đã đạt được cảnh giới 2.
Nếu các bạn muốn tìm hiểu thêm kiến thức về dịch thuật một cách bài bản thì có thể đọc cuốn sách này
Cảm ơn bạn đã chia sẻ ebook. Theo kinh nghiệm của mình (Eng to Viet) thì nên có 2 người phụ trách dịch, 1 người dịch thô, người còn lại proofread và sửa câu chữ cho mượt. Trình độ 2 người nên tương đương nhau hoặc proofreader cao hơn translator. Các nhóm dịch mình thấy thường theo mô hình này.
Nếu chỉ có 1 mình làm bản dịch, mình sẽ có thêm 2 bước là:
1. Nhờ GG dịch trợ giúp bản dịch thô, sau đó mình sửa lại câu chữ cho mượt: gg có ưu điểm là bạn có thể xem từ đồng nghĩa/tương đương ngay trong ô dịch, hỗ trợ vốn từ vựng hoặc ý dịch thuật mới.
2. Dịch xong để ít nhất 2 ngày sau xem lại và sửa lỗi: lúc này mình ko còn là vai trò người dịch nữa mà sẽ là proofreader.
Và quan trọng nhất là luôn trau dồi và học hỏi thêm vốn từ vựng của cả 2 loại ngôn ngữ.
Tip: Nếu là dịch manga từ bản tiếng Anh, thỉnh thoảng 1 số từ bạn thấy khó hiểu hoặc ko chắc chắn nghĩa, có thể thử gg "từ cần dịch + slang" xem từ đó có phải là tiếng lóng không. Nếu đúng thì bạn cứ mạnh dạn dịch sao cho dễ hiểu, không cần phải bám sát nghĩa của từ. Bởi vì manga Nhật dịch sang tiếng Anh thì nghĩa cũng đã khác biệt đi ít nhiều, từ lóng lại chủ yếu là do người dịch bản tiếng Anh (trừ khi có chú thích khác), nên mục đích chủ yếu là hiểu đúng ý và phù hợp ngữ cảnh.
Cá nhân mình thấy manga dịch từ bản gốc hoặc bản tiếng Trung thường đúng hơn (mặc dù mình là dân dịch Eng, không biết tiếng Trung ^^)
Đánh dấu