Martha Argerich (sinh ngày 5 tháng 6 năm 1941) là một nghệ sĩ dương cầm người Argentina – Thụy Sĩ, được mọi người biết đến như một trong những nghệ sĩ dương cầm vĩ đại nhất của nửa sau thế kỉ 20.
Những năm đầu đời
Argerich được sinh ra ở Buenos Aires, Argentina. Tổ tiên bà là người Catalonia sống ở Buenos Aires từ thế kỉ thứ 18. Ông bà ngoại của cô là người Do Thái, di cư từ nước Nga, định cư ở Colonia Villa Clara, tỉnh Entre Ríos – một trong những thuộc địa được thành lập bởi Baron de Hirsch và Hiệp hội các nước thuộc địa của người Do Thái. Tên của Argerich bắt nguồn từ Catalonia, Tây Ban Nha. Bà bắt đầu chơi dương cầm vào năm ba tuổi. Lúc năm tuổi, bà theo học giáo viên Vincenzo Scaramuzza, người đã nhấn mạnh tầm quan trọng của chất trữ tình và cảm giác. Argerich biểu diễn trước công chúng lần đầu tiên vào năm 1949 khi bà tám tuổi.
Gia đình bà chuyển đến châu Âu vào năm 1955, nơi Argerich học với Friedrich Gulda ở Áo. Juan Perón, tổng thống Argentina, giúp họ bằng cách bổ nhiệm cha mẹ bà làm cán bộ ngoại giao của Đại sứ quán Argentina ở Viên. Sau đó bà theo học Stefan Askenase và Maria Curcio. Argerich cũng có cơ hội được Madeleine Lipatti (người vợ góa của Dinu Lipatti), Abbey Simon, và Nikita Magaloff dạy một khóa ngắn. Năm 1957, khi mười sáu tuổi, bà chiến thắng cả hai cuộc thi quốc tế Geneva International Music Competition và Ferruccio Busoni International Competition, trong vòng ba tuần cho mỗi cuộc thi. Sau đó bà gặp Arturo Benedetti Michelangeli, người mà bà rút ra được những bài học về nghệ thuật cá nhân ở tuổi hai mươi, mặc dù bà chỉ học bốn bài từ ông trong vòng một năm rưỡi. Người ảnh hưởng tới bà nhiều nhất là Gulda, người bà đã theo học trong 18 tháng.
Sự nghiệp chuyên nghiệp
Argerich nổi tiếng thế giới khi bà chiến thắng cuộc thi lần thứ mười bảy International Chopin Piano Competition ở Warsaw vào năm 1965, ở tuổi 24. Cũng vào năm đó, bà ra mắt tại Mỹ trong Lincoln Center's Great Performers Series. Bà cũng thực hiện bản thu âm đầu tiên, trong đó bao gồm các tác phẩm của Chopin, Brahms, Ravel, Prokofiev, và Liszt, được đông đảo công chúng khen ngợi. Năm 1965, bà thu âm Chopin's Scherzo No. 3, Polonaise, Op. 53.
Argerich thường thổ lộ trong các cuộc phỏng vấn rằng bà cảm thấy “cô đơn” khi trình diễn một mình. Từ những năm 1980, bà đã tổ chức một vài buổi biểu diễn solo, tập trung vào các bản concerto, và đặc biệt là dòng nhạc thính phòng, và cộng tác với các nhạc công trong các bản sô nát. Bà được đặc biệt chú ý bởi bản thu âm có những tác phẩm của thế kỉ 20 bởi các nhà soạn nhạc như Rachmaninoff, Messiaen và Prokofiev. Một cặp biên soạn đáng chú ý là Rachmaninoff's Piano Concerto No. 3 (thu vào tháng 12 năm 1982 với Đài phát thanh Symphonie-Orchester Berlin dưới sự chỉ đạo của Riccardo Chailly) với Tchaikovsky's Piano Concerto No. 1 (tháng 2 năm 1980 Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks, Kirill Kondrashin).
Argerich cũng nổi tiếng với cách giải thích của bà về Prokofiev's Piano Concerto No. 3, Ravel's Piano Concerto hợp âm G, và Bach's Partita No. 2 hợp âm C nhẹ, bà đã thu âm nhiều lần và vẫn đang tiếp tục biểu diễn.
Argerich cũng đã thúc đẩy những nghệ sĩ dương cầm trẻ tuổi, thông qua lễ hội hàng năm của bà và sự xuất hiện với tư cách là ban giám khảo trong các cuộc thi quốc tế. Nghệ sĩ dương cầm Ivo Pogorelić bước vào con đường sân khấu âm nhạc một phần là nhờ kết quả của hành động của Argerich: sau khi anh bị loại ở vòng thứ ba của cuộc thi International Chopin Piano Competition năm 1980 ở Warsaw, Argerich đã tuyên bố anh là một “thiên tài” và rút khỏi ban giám khảo nhằm phản đối. Bà đã hỗ trợ nhiều nghệ sĩ như Gabriela Montero, Mauricio Vallina, Sergio Tiempo, Gabriele Baldocci, Christopher Falzone và những người khác.
Argerich là chủ tịch của International Piano Academy Lake Como và biểu diễn hàng năm tại Lugano Festival. Bà cũng đã tạo nên và trở thành Tổng giám đốc của ‘Argerich Music Festival and Encounter’ ở Beppu, Japan, từ năm 1996.
Ác cảm của bà với báo chí và công chúng vẫn còn khi bà lui khỏi ánh đèn sân khấu trong sự nghiệp của mình. Tuy nhiên, bà vẫn được công nhận là một trong những nghệ sĩ dương cầm vĩ đại nhất trong thời đại của bà.
Đời sống cá nhân
Argerich đã kết hôn hai lần. Lần đầu tiên là với nhà soạn nhạc – nhạc trưởng Robert Chen (tiếng Trung: 陈 亮声; pinyin: Chén Liàngshēng), và có một người con gái, nghệ sĩ vĩ cầm, Lyda Chen-Argerich, hôn nhân kết thúc vào năm 1964. Từ năm 1969 đến 1973, Argerich kết hôn với một nhạc trưởng người Thụy Sĩ, Charles Dutoit, cũng có với ông một người con gái, Annie Dutoit. Argerich tiếp tục thu âm và biểu diễn với Dutoit. Bà cũng từng hẹn hò với Stephen nghệ sĩ dương cầm Kovacevich, và cũng có một người con gái với ông, Stephanie.
Năm 1990, Argerich bị chuẩn đoán có một khối u ác tính. Sau khi điều trị, căn bệnh ung thư có vẻ đã thuyên giảm, nhưng lại tái phát vào năm 1995, di căn đến phổi và sưng hạch bạch huyết. Sau khi điều trị tích cực tại Viện Ung thư John Wayne, bao gồm việc cắt bỏ một phần của phổi và dùng vắc xin thử nghiệm, căn bệnh ung thư của Argerich thuyên giảm. Với lòng biết ơn, Argerich biểu diễn tại Hội trường Carnegie, và lấy số tiền thu được quyên góp cho Viện. Năm 2015, Argerich vẫn còn bị ung thư. Stephanie Argerich Blagojevic đạo diễn một bộ phim tài liệu về mẹ bà, Bloody Daughter, dựa trên thời thơ ấu của bà.
Giải thưởng
- The Order of the Rising Sun, Gold Rays với Rosette ở Nhật Bản năm 2005
- Praemium Imperiale ở Nhật Bản năm 2005
- Grammy Award for Best Instrumental Soloist(s) Performance (với dàn nhạc):
- Claudio Abbado (nhạc trưởng), Martha Argerich và Mahler Chamber Orchestra for Beethoven: Piano Concertos Nos. 2 & 3 (2006)
- Grammy Award for Best Chamber Music Performance:
- Martha Argerich và Mikhail Pletnev cho Prokofiev (Arr. Pletnev): Cinderella Suite for Two Pianos/Ravel: Ma Mere L'Oye (2005)
- Grammy Award for Best Instrumental Soloist(s) Performance (với dàn nhạc):
- Charles Dutoit (nhạc trưởng), Martha Argerich và Montreal Symphony Orchestra for Prokofiev: Piano Concertos Nos. 1 and 3/Bartók: Piano Concerto No. 3 (2000).
- Diamond Konex Award 1999 với tư cách là Nghệ sĩ cổ điển quan trọng nhất trong thập kỉ ở Argentina.
- Claudio Arrau Memorial Medal (1997)
- International Frédéric Chopin Piano Competition: hạng nhất (1965)
- Ferruccio Busoni International Piano Competition: hạng nhất (1957)
- Geneva International Music Competition: hạng nhất (1957)
- Bình chọn vào Gramophone's Hall of Fame của năm 2012.
Đánh dấu